لجستیک؛ سیستم برنامه ریزی و اجرای کارآمد فرآیند حمل و نقل و نگهداری کالا از مبدا تا مقصد است. هدف سیستم لجستیک، برآوردن نیازهای مشتریان با ارسال به موقع و مقرون به صرفه است.

در اصل سیستم لجستیک، نقش حیاتی در جابجایی پرسنل، تجهیزات و کالاها را ایفا می‌کند. لجستیک امروزه بیشتر در زمینه جابجایی کالاهای تجاری و در زنجیره تامین استفاده می‌شود.

وظایف سیستم لجستیک

مدیریت حمل و نقل و انبارداری دو وظیفه اصلی سیستم لجستیک هستند.

 مدیریت حمل و نقل بر برنامه ریزی، بهینه سازی و استفاده از وسایل نقلیه برای جابجایی کالا بین انبارها، مکان‌ها و مشتریان تمرکز دارد. سیستم‌های حمل و نقل؛ چندوجهی است و می‌تواند شامل ناوگان آبی، زمینی، راه آهن و هوایی باشد.

جای تعجب نیست که مدیریت حمل و نقل یک فرآیند پیچیده است که شامل برنامه ریزی و بهینه سازی مسیرها و بارهای حمل و نقل، مدیریت سفارش، انواع ممیزی‌ها و هزینه‌ها است؛ همچنین این خدمات می‌تواند به مدیریت محوطه گسترش یابد، فرآیندی که بر حرکت وسایل نقلیه در محوطه‌های خارج از کارخانه‌های تولید، انبارها، تأسیسات ونحوه توزیع نظارت می‌کند.

مدیریت حامل یک جنبه مهم است زیرا قیمت، در دسترس بودن و ظرفیت حامل‌های حمل و نقل، می‌تواند بسیار متفاوت باشد.

شرکت‌های لجستیک؛ معمولاً از نرم‌افزار سیستم مدیریت حمل ‌و نقل برای کمک به برآوردن نیازهای لجستیک مرتبط با صنعت حمل و نقل استفاده می‌کنند؛ همچنین برنامه‌های کاربردی مانند سیستم‌های مدیریت محوطه در این نرم افزار گنجانده شده است.

انبارداری یا بخش مدیریت انبار شامل وظایفی مانند مدیریت موجودی و انجام انواع سفارشات است؛ که شامل مدیریت زیرساخت‌ها و فرآیندهای انبار نیز می‌شود.

یک انبار مرکزی، مکانی است که سفارشات برای کالاها دریافت، پردازش و برای مشتری ارسال می‌شود. اکثر شرکت‌ها از نرم افزار سیستم مدیریت انبار (WMS) برای مدیریت جریان و ذخیره سازی کالا و ردیابی موجودی خود استفاده می‌کنند.

مدیریت بخش گمرک، اغلب بخشی از سیستم لجستیک در نظر گرفته می‌شود، زیرا اسناد برای نشان دادن انطباق با مقررات دولتی، اغلب باید در جایی که کالاها از مرزهای ملی عبور می‌کنند یا به بنادر کشتیرانی وارد می شوند، پردازش شوند.

این مطلب را هم بخوانید: هرآنچه که باید در مورد شاخص‌های عملکرد کلیدی در سیستم لجستیک بدانید

چرا سیستم لجستیک مهم است؟

جواب این پرسش این است که همیشه تحویل به ‌موقع بسته‌های سفارشی، در سراسر زنجیره تامین اهمیت داشته است.

تامین‌کنندگان، تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و خرده‌ فروشان مجبور‌اند فرآیندهای لجستیکی خود را بهبود بخشند تا تقاضا برای تحویل سریع‌تر و راحت‌تر انواع کالاها را برآورده کنند. آن‌ها همچنین مجبور‌اند فرآیندها و سیستم‌های خود را برای بهبود دید زنجیره تامین، یکپارچه کنند.

تفاوت بین لجستیک و مدیریت زنجیره تامین

مدیریت لجستیک یکی از اجزای مهم مدیریت زنجیره تامین (SCM) است. در حالی که این اصطلاحات گاهی به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما لجستیک بر جابجایی محصولات و مواد تا حد امکان کارآمد، تمرکز می‌کند. در مقابل، زنجیره تامین SCM طیف وسیع تری از فعالیت های برنامه ریزی زنجیره تامین (SCP) را در بر می‌گیرد، مانند برنامه ریزی برای تقاضا فروشو برنامه ریزی عملیات ‌ها؛ و اجرای درست زنجیره تامین، از جمله منابع استراتژیک و مدیریت حمل و نقل سیستم زنجیره تامین است.

گاهی اوقات، اصطلاحات لجستیک ورودی و خروجی؛ به ترتیب برای نشان دادن کالاهایی که به یک مرکز می‌رسند یا از آن خارج می‌شوند، استفاده می‌شود، که یکی از مقوله‌های مهم در سیستم لجستیک معکوس است که فرآیندهای لجستیکی مورد نیاز برای بازگرداندن یک محصول برای سرویس، نوسازی یا از کار انداختن و بازیافت یک فرآیند را شامل می‌شود.

این مطلب را هم بخوانید: بررسی 19 شاخص عملکردی لجستیک و معیارهای اساسی آن‌ها

انواع شاخص‌های لجستیکی

شاخص لجستیک زمان تحویل:

شاخص لجستیک زمان تحویل که به عنوان زمان چرخه سفارش نیز شناخته می‌شود، اندازه‌ گیری بین زمانی که برای مشتری یک سفارش را ارسال  و زمانی که آن را دریافت می‌کند، است.

شاخص لجستیک استفاده از ظرفیت:

شاخص لجستیک استفاده از ظرفیت به این معناست که یک شرکت چقدر از یک منبع استفاده می‌کند. این منبع می تواند تولید کالا یا خدمات حرفه ای باشد. این معیار برای مدیریت نگهداری و ردیابی منابع ضروری است.

شاخص لجستیک میزان بهره وری:

شاخص لجستیک میزان بهره وری؛ معیاری است که نشان می‌دهد ماشین‌ها، بخش‌ها و یا افراد یک شرکت چقدر خوب کار می‌کنند. اندازه گیری و درک میزان بهره وری؛ به کسب و کارها کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنند که می توانند به وعده‌های خود عمل کنند.

شاخص لجستیک میزان موجودی:

شاخص لجستیک میزان موجودی؛ می تواند به اندازه گیری اثربخشی فرآیندهای خرید و تولید موجودی کمک کنند و همچنین ممکن است بر جریان نقدی و میزان بهره وری تمرکز کند.

شاخص لجستیک پشتیبانی مشتری:

شاخص لجستیک پشتیبانی مشتری به این معناست که هر چند وقت؛ یک شرکت نمی‌تواند یک سفارش را با  عملکرد عالی انجام دهد. این معیار به طور مستقیم به میزان رضایت مشتری کمک می‌کند.

شاخص لجستیک دقت موجودی:

شاخص لجستیک دقت موجودی اندازه گیری می‌کند که سوابق موجودی شما چقدر منعکس کننده دارایی‌هایست است که واقعاً در انبار موجود است. این معیار برای دانستن آن مقدار دارایی که شرکت شما در انبار دارد و پیش‌بینی برای خرید انواع کالا و خدمات، ضروری است.

شاخص لجستیک گردش موجودی:

شاخص لجستیک گردش موجودی؛ معیاری است که نشان می‌دهد یک شرکت در یک دوره چند بار تمام موجودی خود را از یک محصول خاص به فروش می‌رساند. گردش موجودی برای موفقیت در بازار  و رقابتی نگه داشتن شرکت مهم است.

شاخص لجستیک نسبت موجودی به فروش:

شاخص لجستیک نسبت موجودی به فروش، مقدار موجودی کالا را در مقابل تعداد فروش انجام شده اندازه گیری می‌کند. از آنجایی که موجودی کالا اغلب بزرگ‌ترین سرمایه یک شرکت است، کسب‌وکارهایی که می‌توانند هزینه‌های موجودی خود را نسبت به فروش خود پایین نگه دارند، به طور کلی در میزان هزینه‌های جاری، صرفه‌جویی می‌کنند.

بسیاری از شرکت‌ها که در حوزه لجستیک تخصص دارند؛ خدمات ارزنده ای را به تولید کنندگان، خرده فروشان و سایر صنایعی که نیاز زیادی به حمل و نقل کالا دارند، ارائه می‌دهند. برخی ازاین خدمات طیف وسیعی از زیرساخت‌ها؛ ازانواع هواپیماها گرفته تا کامیون ها، انبارها و نرم افزارها را پوشش می‌دهند، در حالی که برخی دیگر در یک یا دو بخش تخصص دارند.

به طور معمول؛ سازمان‌ها یا تولیدکنندگان بزرگ، بخش عمده ای از شبکه تدارکات را در اختیار دارند. با این حال، اکثر شرکت‌ها این عملکرد را به ارائه دهندگان تدارکات لجستیک، برون سپاری می‌کنند. 

این مطلب را هم بخوانید: بایدها و نبایدهای انتخاب شاخص‌های لجستیک